Sessiz İstifa Nedir?
Günümüzde popüler kavramlardan biri olan quiet quitting (sessiz istifa) 2009 yılında ekonomist Mark Boldger tarafından ortaya atılmıştır. Kavramın dikkat çekmesi ise New Yorklu genç Zaid Khannın TikTok üzerinden paylaştığı bir video sayesinde gerçekleşmiştir. (Yıkılmaz, 2022, s.582). İlgili videoda verilen mesaj şudur: “Çalışmak, hayatınız değildir ve değeriniz üretkenlikle belirlenmez.” Gelişen teknolojiyle birlikte iletişim kurmak, yeni bilgilere ve deneyimlere ulaşmak ve paylaşım yapmak sadece saniyelerimizi almaktadır. Sosyal medyanın kişisel hayatımız, iş hayatımız, diğer insanlarla ilişkilerimiz, benlik algımız, gelecek planlarımız gibi yaşamın birçok alanı üzerindeki etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Sessiz istifa, çalışanın görevinden ayrılma durumunu ifade ediyormuş gibi görünse de aslında çalışanın işe devam ettiği halde kendisini adeta bir akıllı telefon gibi güç tasarrufu moduna aldığını gösterir. Daha net bir şekilde açıklamak gerekirse, sessiz istifa, çalışanın sadece iş tanımında yer alan görevleri düşük verimlilik ve minimum performansla yerine getirirken diğer sorumlulukları reddetmesidir.
Sessiz İstifanın Nedenleri
Çalışanları sessiz istifaya sürükleyen nedenler;
- Covid-19 salgınının dünya genelinde başta sağlık sektörü olmak üzere birçok sektör üzerindeki olumsuz etkileri
- Çalışanların uzaktan çalışma, fazla mesai yapma vb. uygulamalara adaptasyon sürecinde yaşadığı zorluklar
- Çalışılan pozisyonun önünün açık olmaması
- Yapılan işlerin çalışanları tatmin etmemesi
- Çalışanların takdir edilmemesi veya hak ettikleri değeri görememesi
- İşverenlerin kısıtlı imkanlar sunmasına rağmen çalışanlarından sürekli verimli, üretken ve dinamik olmalarını beklemesi
- İş yerinde maruz kalınan mobbing
- Düşük maaş
Yapılan sokak röportajlarında insanların çalıştıkları işlerde mutsuz olduğunu ve çoğunlukla maaşlarından memnun olmadığını görmekteyiz. Enflasyonun her geçen gün artmasıyla çalışanların maaşlarının erimesi, alım gücünün düşmesi, çalışanların büyük bir kısmının temel ihtiyaçlarını dahi karşılamakta zorlanması sessiz istifaya davetiye çıkarmaktadır. Sessiz istifa belirtileri, işe geç gelmek veya işten erken çıkmak, düşük verimlilik, düşük performans, ekip çalışmalarında aktif rol oynamamak, toplantılara katılmamak veya isteksiz katılmak, motivasyon eksikliği ve iletişim kopukluğu şeklinde sıralanabilir.
Sessiz İstifa Nasıl Önlenebilir?
Önceki dönemlerde, çalışanların sessiz kalması itaat ve uyum sağlama gibi algılansa da bugün artık bu durum örgüt için performansı tehdit eden bir unsur; çalışanlar için ise tepki ve geri çekilme olarak kullanılan bir tavır haline gelmiştir (Bildik, 2009, s.34). Sessiz istifanın önüne geçebilmek için çalışanların bilgi, fikir, endişe ve görüşlerini rahatça ifade edebileceği iklimler oluşturulmalı ve çalışanların bu bağlamda kendilerini rahat hissetmeleri sağlanmalıdır.
Kişinin iş yaşamını derinden etkileyen, motivasyonunu kıran, günümüzde örgütlerin en büyük sorunlarından biri haline gelen mobbingin ne olduğu konusunda işletmeler bilinçli davranmalıdır. Ülkemiz Avrupa Birliği’ne geçiş sürecinde bu konuda hukuki alt yapısını tamamlamalı ve mobbingi engelleyen yaptırımlara iş kanunlarında genişçe yer vermelidir (Çavuş, Develi ve Sarıoğlu, 2015, s.10). Bireyin korku, endişe ve kaygı içerisindeyken içinde bulunduğu bu zorlu süreç ile tek başına mücadele etmesi zordur (Tetik, 2010, s.86). Bu süreçte sadece problemin farkındalığını artırmak tek başına yeterli değildir; insanlar olaya nasıl müdahale edecekleri konusunda da eğitilmelidir (Keim ve McDermott, 2010, s.172). İşletmeler çalışanlarını bu konuda bilinçlendirmeli, mobbingin ne olduğunu ve mobbinge karşı ne yapılması gerektiğini çalışanlara aktarmalıdır. Çalışanların mobbing uygulamayacağına dair iş sözleşmelerinde bu konuya ayrıntılı bir şekilde yer verilmelidir (Çavuş, Develi ve Sarıoğlu, 2015, s.10).
Performans gözden geçirme sıklığının arttırılması, çalışanlarla açık bir diyalog kurulmasına izin verecek ve bu diyaloğun devamlılığının sağlanmasına teşvik edecektir. Çalışanlar geri bildirim talep ettiğinde performans değerlendirmeleri, bunu onlara vermek için en etkili yollardan biridir. Tüm bunlara ek olarak, beklentileri erkenden yönetmek, liderlik ve öğrenme fırsatlarını teşvik etmek, çalışan başarılarını takdir etmek ve ödüllendirmek dikkat edilmesi gereken diğer hususlardır. SEO şirketi Searchant.co'nun kurucusu Marcus Clarke’ın dediği gibi "Çalışanları ödüllendirmek ve takdir etmek, çalışanların işi sessizce bırakmasını engelleyen olumlu bir iş yeri kültürü yaratmanın bir yoludur.”
Son olarak sınırları korumak ve iş-yaşam dengesine saygı göstermek ele alınabilir. Fransız Yasası uyarınca işletmeler, çalışanlarına mesai saatleri dışında e-posta gönderemez. Yasa, çalışanların bağlantıyı kesme hakkını korur. İşverenlerin, çalışanlarının normal çalışma saatleri dışında veya boş zamanlarında arama veya e-posta gibi işyeri iletişimi için hazır olmalarını talep edemeyeceğini şart koşar (www.business.com, Erişim tarihi: 17.11.2022). Türkiye’de benzer bir uygulama yapılması çalışanların mesai saatleri dışında iş stresinden uzaklaşmalarını sağlayarak rahatlamalarına yardımcı olacaktır.
Kaynak:
- Yıkılmaz, İ. (2022). QUIET QUITTING: A CONCEPTUAL INVESTIGATION, ANADOLU 10th INTERNATIONAL CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCE, 581-591.
- Çavuş, M. F., Develi, A. & Sarıoğlu, G. S. (2015). Mobbing ve Örgütsel Sessizlik: Enerji Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3 (1), 10-20.
- Bildik, B. (2009). “Liderlik Tarzları, Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi” Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
- Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgüt Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi ,12(18), 81-89.
- Keim, J., Mcdermott, J.C. (2010). Mobbing: Workplace Violence in the Academy. The Educational Forum, 74(2), 167-173.
- https://www.business.com/hr/prevent-quiet-quitting/ , Erişim tarihi: 17.11.2022.
