Dillere pelesenk olan cümleyi bilirsiniz. Müzik ruhun gıdasıdır. Bir düşünün, mutlu olduğunuzda açtığınız enerjisi yüksek melodiyi, üzgün olduğunuzda bir kenara çekilip dinlediğiniz şarkıyı, ıssız bir sokaktan geçerken uzaklardan gelen o hafif müzik sesinin sizi nasıl rahatlattığını. Sevdiğiniz kişiye bile söyleyemediklerinizi bir şarkı ile nasıl anlattığınızı. Enstrümanınızı elinize alıp çalarken yaşadığınız o hissi ve daha nicesi. İçimizde yaşadığımız tüm duyguları müziğe dökerek yansıtıyoruz. Müzik hem bizi dinlendirir hem de duygu ve düşüncelerimizi pekiştirir. Duygularımızı harekete geçirmekte müziğin görünür bir şekilde etkisi vardır. Kısacası müzik bizi duygusal açıdan besler. İşte bu yüzden psikoloji ve müzik yüzyıllardır süregelmiş en iyi arkadaşlardandır. Peki, müzik ve psikoloji nasıl bu kadar iyi anlaşıyor gelin bu arkadaşlığa bir göz gezdirelim.

        Tarihte insanlar çeşitli hastalıkları tedavi etmek için müziğe de yer vermişlerdir. Sadece ruhsal hastalıklarda değil aynı zamanda fiziksel olan hastalıkların tedavisinde de kullanılmıştır. Ruhsal tedavilerde müziğe yer veren başlıca eski uygarlıklar; Roma, Çin ve Mısır’dır. Müzik, Antik Döneme kadar kötü ruhları bedenden çıkarmak için kullanılırdı. Tedavinin temelinde ise ikna edici sözler, yumuşak veya sert melodilere yer verilirdi. Roma’da müziğin insanı sıkıntılarından kurtardığına inanılırdı. Eski mısırda ise müziğin insanın güç kaynağı olduğu düşünülürdü. 

        Tarihte Türklerin müzik ile ilişkisi 6000 yıl öncesine dayanır. Bununla beraber Türkler, ruh sağlığına ve ruh hastalıklarının tedavisine büyük önem vermişlerdir. Müzik ile tedaviyi ilk defa düzenli ve bilinçli olarak uygulayanlar da Türklerdir. Osmanlı imparatorluğu döneminde Edirne’de Darüşşifa (Osmanlıcada hastane karşılığı sözcük) açılmıştır ve ruhsal hastalıkların tedavisinde müzik terapi kullanılmıştır. Burada hastalara çeşitli müzik makamları dinletilir, kalp atış hızlarına bakılırdı ve pozitif etkisinin olduğu gözlemlenen melodi belirlenir, hastalar böylece tedavi edilirdi. Belirlenen haftalarda ise müzik konserleri verilirdi (Erer ve Atıcı, 2010). İlerleyen zamanlarda da evrensel olarak müziğin etkisi giderek anlamlandı ve böylece psikoterapi yöntemleri de gelişmeye başladı.

        II. Dünya Savaşı’nda yaralı askerlerin kaldığı hastanelerde tedavide müzik kullanıldı. Ve bu sayede müzik, psikolojide yeni bir uzmanlık alanı olarak görüldü. Müzik alanında eğitimli kişiler yetiştirildi. Amerikan Müzik Terapi Birliği'ne göre “Zihin ve fizik sağlığının kazanılması, sürdürülmesi ve düzeltilmesi için tedavi edici hedeflere ulaşmada uzmanlar tarafından müziğin sistemli bir şekilde kullanılması” olarak tanımlandı (Amerikan Müzik Terapi Derneği, 2014). En son, müzikle terapi 1997 yılında “İhtiyaç duyan bireylerin fiziksel, psikolojik, sosyal ve zihinsel ihtiyaçlarını karşılamada müziği ve müzik aktivitelerini kullanan bir uzmanlık dalı” olarak literatürdeki yerini aldı (Erer ve Atıcı, 2010).

        Müzik insanların merkezi sinir sistemini ve beynimizdeki düşünme, öğrenme, konuşma ve beden kontrolü mekanizmalarına etki etmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalarda ise müziğin hormonlar üzerindeki etkisinin olduğu gözlemlendi. Stres hormonlarının müziğin tarzına göre şekillendiği de bilgiler arasında. Depresyonu olan bir kişide, müzik beyni rahatlatır ve hormonsal düzensizlikleri azaltır. Stres hormonu olan kortisol seviyesini de düşürür, nabzı yavaşlatır. Serotonin, adrenalin, testosteron ve dopamin hormonlarını olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir. Müzik kan basıncımız ve solunumumuzdaki ritimler gibi fizyolojik süreçleri de etkiler.  Beynimizdeki oksijen miktarını artırır. Solunumlarımız ise müziğin temposuna göre değişiklik gösterir. Yüksek tempolu müzikte solunum artarken, yavaş tempolu olan müzikte solunum yavaşlıyor ve azalıyor. Bunlarla birlikte müzik bağışıklık sisteminin gelişmesinde de önemli bir rol oynuyor (Koç, 2016). Bir başka araştırmaya göre müzik tercihimiz ile kişilik özelliklerimiz arasında ilişki olduğu bulunmuştur. Türk müziği ve klasik müzik dinleyen kişilerin özellikleri birbirine benzer çıkmış, rock müzik dinleyen kişilerin özellikleri belirgin farklılıklar göstermiştir (Erdal, 2009). 

        Uzmanlar tarafından yapılan müzik terapileri ise günümüzde oldukça popüler. Müzikoterapi olarak da isimlendirilir ve duygu, düşüncelerini ifade etmekte zorlananlar, uyum problemi olanlar, stresi yüksek olanlar, insanlarla iletişimde zorluk yaşayan insanlar bu terapiden faydalanabilir. Ayrıca otistik spektrumu olan çocuklarda iletişim becerilerini geliştirmesine katkıda bulunur. Hiperaktivitesi olan çocuklarda ise zihinsel sorunlarını çözmede etkili bir terapi yöntemi olduğu kanıtlanmıştır (Rickson ve Watkins, 2003). Şizofreni, anksiyete bozuklukları, madde bağımlılığı, alzheimer ve demans hastalığı tedavilerinde oldukça önemli ve araştırmacılar tarafından kanıtlanmış etkisi bulunmaktadır. Son olarak İngiltere’de bir ekip tarafından yapılan bir araştırmada 10 şarkının stresi azalttığı gözlemlenmiştir (Kamvara, 2016).  Araştırmaya göre stres azaltan 10 şarkının listesi:

  (Spotify link: https://open.spotify.com/playlist/7rDNt0WsK9s2zhmqO9DExr)

        İşte, ruhumuzun dilinden en iyi anlayan, bizi dinlendiren, günümüzü güzelleştiren ve canlandıran, zaman zaman hüzünlendiren müziğin, psikoloji ile arkadaşlığını okudunuz. Ünlü yazar Goethe’nin de dediği gibi “Müzik doğruca ruha seslenir. Ruh da kendisini en iyi şekilde ancak müzik yardımıyla anlatabilir.”  Müzikle kalın!

Kaynaklar:

American Music Therapy Assosication (2014). \"What's Music Therapy?\" https://www.musictherapy.org/ (Erişim: 05.05.2019).

Can K., ve Yılmaz., B., (2019). Türkiye’de Müzik Terapi Konusunda Oluşturulmuş Bilimsel Yayınların İncelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2019, Cilt: 12, Sayı: 27, s. 794-812. DOI Number: 10.12981/mahder.574009.

Erdal., B., (2009). Müzik Tercihi ve Kişilik İlişkisi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, Cilt: 35, Sayı: 2, 188-196

Erer S., ve Atıcı E., (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda Müzikle Tedavi Yapılan Hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 36 (1) 29-32.

Kamvara A., (2016). Top 10-Most Relaxing Songs According to Neuroscientists. Medium.Nov4. 

Spotify link: https://open.spotify.com/playlist/7rDNt0WsK9s2zhmqO9DExr

Koç, Esra. (2016). Ruhun ve Bedenin Gıdası: Geçmişten Günümüze Müzik ve Tıp. Konuralp Tıp Dergisi. 8. 10.18521/ktd.83286.

Rickson DJ, Watkins WG. J (2003).Music therapy to promote prosocial behaviors in aggressive adolescent boys pilot study.  Music Ther.