Son zamanlarda çok popüler olan ‘Bir Başkadır’ dizisindeki Meryem karakterinin psikiyatriste başvurma sebebi olan somatik bozukluğu ele almanın bilgi kirliliğinin önüne geçmekte önemli olduğuna inanıyoruz. Sevilen bir karakter olan Meryem bayılma şikayeti sebebiyle psikiyatriste gidiyor. Peki psikosomatik bozukluk nedir?

‘Soma’ beden anlamına gelir. Psikosomatik bozukluk için psikolojinin bedensel birtakım belirtilere yol açması diyebiliriz. Herhangi bir nörolojik ya da genel tıbbi bir bağlantısı olmayan fiziksel belirtiler ve yakınmaların olması psikosomatik bozukluğu gösterir (Butcher,Mineka,Hooley, 2011). Bazı yaşanmış deneyimlerin, derinden hissedilen yıkıcı duyguların bizleri bu fiziksel yakınmalarla daha ciddi boyutlarda etkilemesi de mümkündür. Psikosomatik bozukluğun kendi içerisinde bazı türleri vardır; bunları belirgin özelliklerle sizlerle paylaşmak isteriz:

Hipokondri: Bu durumu sergileyen kişiler bir hastalığa yakalanmaktan üst düzeyde endişelenmeleri , yakalandıklarını düşünmeleri ile karakterizedir. En ufak bir soğuk algınlığından ya da kalp atışlarındaki anlık ufak değişimleri büyütüp daha büyük bir hastalığının olması inancı gösterilebilir. Hipokondir tanısı için organik bir sorunun olmaması ve 6 aydan uzun bir sürmesi ile bahsedilebilir. (DSM-IV)

Somatizasyon bozukluğu: 30 yaşından önce en azından birkaç yıldan uzun süredir sürmekte olan, fiziksel hastalık ya da yaralanma ile açıklanamayan yaşamda rahatsız edici çeşitli fiziksel rahatsızlıklarla ilgili yakınmalardır. Bunların yanı sıra, dört belirti kategorisinden çeşitli belirtilerin de görülmesi gerekmektedir;

-Farklı bölgelerde dört acı belirtisi (baş, sırt, karın, eklemler vb.)

-Dört sindirim sistemi belirtisi (bulantı, şişkinlik, ishal vb.)

-Bir cinsel belirti (cinsel ilgisizlik ya da işlev bozukluğu, adet düzensizliği)

-Bir psödonörolojik belirti (elde istem dışı kasılma, motor ya da duyusal bozukluklar)

-Hipokondriden farklı olarak birden çok belirti söz konusudur. (DSM-IV)

Acı-ağrı bozukluğu: Bedenin bir ya da daha fazla bölümünde kasten üretilmemiş ya da uydurulmamış sürekli ve şiddetli ağrılardır. Somatizasyondan farklı olarak diğer belirti türleri yoktur (Kring, Johnson, 2014).

Konversiyon bozukluğu: Duyusal ya da istemli motor işlevlerdeki belirti ya da eksikliklerin oluştuğu örüntü, hastada tıbbi ya da nörolojik bir durumun söz konusu olduğunu akla getirir. Stresle birlikte başlar ya da alevlenir. Kısmi felç, körlük, bayılmalar gibi belirtiler gösterir (APA, 2000). 

Beden dismorfik bozukluğu: Görünüşteki hayal edilen bir kusurla ilgili endişeler. Bireyin görünüşündeki küçük bir \"fiziksel anomali\" söz konusu olduğunda kendini dikkat çekecek kadar çirkin ya da bedensel olarak kusurlu/çirkin ve/veya eksik hissetmesi şeklinde gelişen bir algılama bozukluğu ve aşırı endişe söz konusudur. Endişenin kayda değer rahatsızlık ya da bozulmaya yol açması görülür (DSM-IV).

Bu bozukluğun teşhisi için öncelikle genel tıbbi bir rahatsızlık olup olmadığı doktorlar tarafından belirlenmelidir. Psikiyatrist tarafından kontrol edildikten sonra bu bozukluğun teşhisi koyulabilir. Gerekiyorsa psikiyatrist ilaç yazabilir. Bilişsel- davranışçı terapinin; daha iyi başa çıkma ve kişisel uyum gibi olumlu davranışları teşvik etmeye, hastalık davranışları ve fiziksel belirtilerle ilgili endişe gibi olumsuz davranışları azaltmaya odaklanması etkili bir tedavi sağlar (Butcher,Mineka,Hooley, 2011). Bu noktada her bireyin biricik oluşu, yaşadıkları, yaşı, ortaya çıkan belirtiler önemlidir. Tedavide önemli ölçüde iyileşme sağlandığı ortaya konmuştur.

Kaynakça:

Butcher J. N.,Mineka S., J. M. Hooley (2011) Abnormal Psychology. Anormal Psikoloji. Çeviren: Gündüz O., Kaknüs Yayınevi, İstanbul

Kring A. M., Johnson S. L. (2014) Abnormal Psychology. Anormal Psikoloji. Çeviren: Yard. Doç. Dr. Muzaffer Şahin Nobel Yayıncılık, Ankara