Panik atak, bir çeşit anksiyete (kaygı) bozukluğudur. Kişinin ani bir şekilde korku ve panik halinde olma durumu olarak açıklanabilir. Atak esnasında, nefes almada zorlanma, boğulma hissi, göğüste sıkışma ve ağrı, hızlı veya düzensiz kalp atışları, titreme ve halsizlik, aşırı terleme, baş dönmesi, mide bulantısı, uyuşma ve karıncalanma, ürperme veya sıcak basması ve kalın bağırsakta bozulma gibi semptomlar görülür. Durumun panik atak olarak nitelendirilebilmesi için, kişinin bu semptomlardan en az dört tanesini yaşıyor olması gerekmektedir. (Morrison, 2017, s. 174). Kişiler bu fizyolojik belirtiler esnasında dehşete düşerler. Sanki akıllarını yitiriyor veya ölüyormuş gibi bir hissiyata kapılırlar. Bu durum, 2-30 dakika arası sürebilir ama yaşanma esnasında kişiye sanki hiç bitmeyecekmiş hissiyatını verir ve kontrollerini kaybedecekmiş korkusuna kapılırlar. (Tükel, 2002).  

Panik atak, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. (Morrison, 2017, s. 183). Kişilerin birden fazla kez beklenmedik panik ataklar yaşadıktan sonra, tekrardan panik atak yaşayacakları korkusuna ise panik bozukluk adı verilir. (Tükel, 2002).  Kişiler, tekrardan ataklarını tetikleyecek durumlardan ve ortamlardan kaçınmaya çalışırlar. 

Bu rahatsızlıktan muzdarip insanların yaşantıları olumsuz yönde etkilenir. Geçirdikleri bu atakların fiziksel bir rahatsızlıktan kaynaklandığını düşünürler ve davranışlarını da bu doğrultuda yaşarlar. (Morrison, 2017, s. 175). Ayrıca, sosyal hayattan çekilme, aile, iş ve okul hayatında problemler görülebilir, kişi şiddetli bir kaygı halindedir.  

Bazı insanlar panik atak geçirmeye daha yatkındırlar. Her insanın stresli durumlar ile baş etme becerileri birbirlerinden farklılık gösterir. Kişi, panik atağa yol açan anlık stresli durumlarla veya tetikleyicilerle karşı karşıya kalmış olabilir. Ayrıca panik atak, beyindeki bazı hormonların normal dışı salgılanması sonucunda da ortaya çıkabilir. (Oltmanns & Emery, 2015, s. 167).

Panik atak teşhisi alanında uzman bir ruh sağlığı çalışanı tarafından konulmalıdır. Öncelikli olarak kişinin, doktorlar tarafından detaylı bir muayenesi yapılıp, fiziksel bir rahatsızlığı olup olmadığı kontrol edilmelidir. 

Panik atak tedavisi kişinin yaşadığı semptomları en aza indirgeme ve panik durumunda üstesinden daha kolay bir biçimde gelebilmeyi amaçlar. Bunun için bilişsel davranışçı terapi modeli, ilaç tedavisi veya her ikisinin de birlikte yürütüldüğü bir tedavi şekli uygulanabilir.  (Oltmanns & Emery, 2015, s. 180).

Kişinin, kendine stres yaratan durumları tanıyıp, gözlemlemesi faydasına olacaktır. Böylelikle vücudunda, panik ataktan kaynaklı oluşan fizyolojik belirtileri, fiziksel bir rahatsızlıktan daha kolay ayırt edebilecektir. Farkındalık kazanması, semptomlarının etkisini azaltmasına yardımcı olacaktır. (Silove & Manicavasagar, 2017, s. 72). Ayrıca, düzensiz beslenme, sigara, alkol ve madde kullanımı atak semptomlarını tetikleyici unsurlardır. Kişi bunlardan uzak durmalı, egzersiz gibi faaliyetlerine yönelmelidir. Düzenli egzersiz yapmak, stresin azaltılmasına yardımcı olur. Kaliteli ve düzenli bir uyku döngüsü de kişinin stresten arınmış bir gün geçirmesine yardımcı olacaktır. Kişi için sağlıklı bir uyku ortalama 7-9 saattir. Ayrıca kişi, haftada en az bir gün, kendisine keyif verecek aktiviteler yapmalı, dinlenip, kendisine vakit ayırdığından emin olmalıdır. 

Bazı küçük kendine yardım teknikleri uygulamak, panik atak esnasında kişinin daha iyi hissetmesi ve durumu kontrolü altına alabilmesini sağlamak için önem teşkil eder. Stresli durumlarda aşırı soluma, panik atağı tetikleyebilir. (Oltmanns & Emery, 2015, s. 180). Bu yüzden yavaş soluma egzersizleri yapmak ve solumayı kontrol edebilmek büyük oranda işe yarar. (Silove & Manicavasagar, 2017, s. 102). Ayrıca, atak sırasında kişi dikkatini semptomlarına odakladığı zaman, atağın şiddetinin artmasına neden olacaktır. Bazı dikkat dağıtma teknikleri uygulayarak, dikkat farklı yerlere yönlendirilebilir. Örneğin, zihninizden rakamları çarpmak, o an yoldan geçen otobüsleri veya beyaz arabaları saymak gibi çeşitli örnekler olabilir. Kişi o an kendini mutlu hissedeceği durumların ve ortamların hayalini kurarak da dikkatini farklı yerlere yönlendirebilir ve böylelikle semptomlarının şiddetini azaltabilir.

Kendine yardım için kitap önerisi:

Dr. David D. Burns – Panik Atakta

Kaynak:

Morrison, J. (2017). DSM-5’i Kolaylaştıran: Klinisyenler İçin Tanı Rehberi. (Çev. M. Şahin, H. U. Kural). Ankara: Nobel Yayıncılık. 

Oltmanns, T. F. & Emery, R. E. (2015). Abnormal Psychology. (8th ed.) London: Pearson.

Silove, D. & Manicavasagar V. (2017). Panik Atak ve Agorafobi: Yaşanmış Örnekler, Pratik Öneriler, Uygulamalar. (2nd ed.). (Çev. N. Yener). İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.

Tükel, R. (2002). Panik bozukluk. Klinik Psikiyatri, 3: 5-13.