Son günlerde ortada bir iddia ve bu iddia ile ilgili bir video sosyal medyada dolaşıyor. İddia şu; 'Virüsün ağırlığı 0,85 attogram ve bir kişiyi hasta eden 70 milyar virüs 0,0000005 gram çekiyor. Dünyada 2 milyona yakın hasta var. Tüm dünyadaki yeni koronavirüslerin toplam ağırlığı ancak 1 gram. Tüm dünyayı da bu 1 gram virüs hasta ediyor'. 

Ben de bu '1 gram' iddialı videoyu izledikten sonra koronavirüsü yakından tanımak için çeşitli kaynaklardan virüsün yapısı, biyolojik ve genetik özelliklerini anlatan makaleler okumaya karar verdim. Çünkü aylardır etrafımızı sarıp hayatımızın akışını değiştiren bu virüse karşı dünyadaki bilim insanlarının yoğun çalışmalarına rağmen hala ilacının bulunamıyor oluşu beni korkutmaya başlamıştı. Öğrendiğim çok şaşırtıcı bir o kadar da hayret verici bilgileri sizinle de bu yazımda paylaşmak istedim ki psikolojik cephanelerimiz doğru ve bilimsel bilgiler eşliğinde bu savaşa hazır olsun. 

Öncelikle Covid-19’a sebep olan virüsün ağırlığıyla ilgili bir çalışma yok. Yani sosyal medyada dolaşan 'Virüs1 gram' videosu ya da yazıları kesinlikle gerçeği yansıtmıyor. Fakat virüslerin nanometre olarak ölçümlerinin yapıldığı pek çok çalışma var. Nanometre 1 metrenin milyonda biridir ve gözle görülmeyen nesneleri ölçmek için kullanılır. Covid-19’a neden olan virüsün de çapının 120-160 nanometre olduğu ifade ediliyor. Gelelim bu virüsün haritasına, koronavirüs (covid-19), viral damlacıkların solunması veya yutulması yoluyla bulaşabilen bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Öksürük ve, hapşırma ve enfekte olmuş yüzeye dokunmak birincil enfeksiyon kaynaklarıdır. Koronavirüs genomu 30000 nükleotitten (nükleotit; kimyasal bileşik) oluşmaktadır. Dört yapısal proteini, Nükleokapsid (N) proteini, Membran (M) proteini, Spike (S) proteini ve Envelop (E) proteini ve birkaç yapısal olmayan proteini kodlar. M-proteini en çok virüsün beynidir ve koronavirüs düzeneğinin merkezi düzenleyicisi olduğuna inanılmaktadır. S-proteini ise virüsün bulaştığı hücrenin yüzey reseptörlerine bağlanmasına ve bulaştığı hücreye viral girişini kolaylaştırmak için hücre zarları arasındaki füzyona aracılık eder. Bir nevi kargo elemanı olarak aklımızda kalsın. Tipik olarak, biz insanların hücresi virüsü endositoz adı verilen bir süreçle yutar. Fakat COVID-19'un bu süreçte benzersiz bir üç aşamalı yöntem kullandığı gözlemlenmiştir. Bu benzersiz yöntem sayesinde virüs sürekli mutasyona uğrayarak yapısını değiştirebilmekte ve kendini mutasyon yoluyla savunabilmektedir. Bu nedenden dolayı semptomlar başlamadan kuluçka döneminde bile bulaşabilir. Derinlemesine bilgiler yazarak sizleri sıkmak istemiyorum lakin özet olarak bu virüs tahminimizden çok daha akıllı. 

Peki bizler bu virüsle savaşırken endişe ve kaygı içinde olan arkadaşlarımıza ve aile üyelerimize psikolojik olarak nasıl yardımcı olabiliriz? 

1- İlk olarak, onlara bir zaman duygusu verin. Bunun gibi küresel meseleler inanılmaz derecede ezici gelebilir çünkü çok fazla belirsizlik var. Kaygı yaşayan biriyle konuşurken \"gün\", \"hafta\" ve \"yıl\" gibi kelimeler kullanmak onlara zaman duygusu verir ve bu sürenin sonsuza dek sürmeyeceği güvencesini verir.

2- Yakın ilişkiler hakkında konuşun. Aile, anne ve ebeveyn gibi kelimelerin bu süre zarfında kullanımı inanılmaz derecede faydalı oluyor. Çünkü insanlar aile üyelerine ve arkadaşlarına ne olacağından endişe ederken bu yakın ilişkilerden bahsetmek, eleştirmek yada üzerinde konuşmak stres veya endişe yaşayan kişi için istikrar duygusunu artırıp kaygı seviyesini düşürüyor.

3- Karşınızdaki kişinin kaygısını normalleştirin. Konuştuğunuz kişiye bu süreçte yaşadığı duygunun olağan olduğunu açıkça belirtin. Kaygıyı normalleştirmek ve kişisel deneyimlerinizi paylaşmak karşınızdaki kişiye çok doğrulayıcı gelebilir çünkü bu onlara bu hissin normal olduğunu gösterir ve bu kaygıyı yaşayan yaşayan tek kişinin 'O'nun olmadığı mesajını verir.

4- Konuştuğunuz kişinin hedefler belirlemesine yardımcı olun. Hedefler belirlemek ve onlara ulaşmak kişilere kontrol ve amaç duygusu verir. Evde ya da sosyal izolasyon kuralları dahilinde yapabilecekleri, yapmak istedikleri ya da yapmaları gereken şeyler hakkında planlar yapmasında destek olun.

5- Yukarıda koronavirüsün ne olduğu hakkında sizlerle paylaştığım ve bilimsel olarak kanıtlanmış bilgileri kaygılı kişilerle paylaşın. Çünkü insanlar bilgi sahibi oldukları şeylere karşı kaygılanmak yerine olabilecek olumsuzluklara karşı önlem almaya çalışırlar. 

Evet virüsün ne olduğu hakkında ya da önümüzdeki aylarda ne tür bir tehdit oluşturabileceğini bilmek için hala yeterince güvenilir verimiz yok fakat bizler virüsü tanımadığımızdan dolayı, onu bir düşmana dönüştürdük. Beni yanlış anlamayın! Ben virüsü olumlamıyorum sadece düşman yaratmak bizim için çok kolay ise düşmanımızı tanıyarak savaşırsak bu savaşı kazanırız diyorum.

Sevgiyle,

Uzm. Klinik Psk. 

Sare Uçar

Kaynak:

Association of Psychology Postdoctoral and Internship Centers. (2020d, March23). COVID-19 information: APPIC FAQs. Retrieved

Nature, Temporal dynamics in viral shedding and transmissibility of COVID-19, 15 Nisan 2020

Bionumbers, How big are viruses?

Infectionscontrol, Human Pathogenic Coronaviruses: Understanding Their Environmental Survival For Better Infection Prevention And Control, 30 Ocak 2020

World Health Organization. (2020). Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak.