Konfabulasyon kişilerin belleklerinde oluşan boşlukları istemsizce, uydurulmuş ve gerçek dışı bilgilerle doldurduğu bir bellek hatasıdır. Ancak ortada yalan söyleme gibi bir amaç yoktur. Hatta söylediklerinin gerçeklerle uyuşmadığına dair kanıt bulunsa bile konfabulasyonlu kişiler, anılarının doğruluğundan oldukça emindir.
Konfabulasyonun kendisi bir bozukluk değildir ama bazı bozuklukların semptomu durumundadır. İlk olarak Korsakoff tarafından, amnezik (bellek kaybı yaşayan) alkol hastalarında tanımlanmıştır. Sonrasında bilim insanının ismiyle anılan Korsakoff sendromu, özellikle kronik alkol kullanımı sonucu B1 vitamini (tiamin) eksikliğinden kaynaklanan bir bellek bozukluğudur. Yeni bilgilerin öğrenilmesi, yakın zamanda yaşanan olayların hatırlanmaması ve hafızada boşluklar oluşmasına sebep olur. Bu durumda hastalar hafızalarındaki boşlukları doldurabilmek için konfabulasyon geliştirebilir.
Görüldüğü diğer durumlar arasında, bellek kaybı ve bilişsel bozulmalara sebep olan Alzheimer; kişilerin gerçekliği tanıma ve anlama yeteneğini etkileyen, anormal deneyim ve davranışlara neden olan Şizofreni; beyin tümörü ve kafa travmaları gibi nörolojik bozukluklar sıralanabilir. Yani ciddi psikolojik ve bilişsel bozukluk yaşayan insanlar dışında beyni etkileyen bir kaza sonucunda sağlıklı insanlarda da gelişebilir. Amnezi (hafıza kaybı) ve konfabulasyonun genelde beraber var olduğu düşünülmektedir ama her hafıza kaybı yaşayan kişide konfabulasyon gelişmez.
Konfabulasyonun iki türü olduğu bilinmektedir. Soru sorulduğunda, bellekteki boşluğu doldurarak soruyu cevaplama amacı taşıyan anlık (uyarılmış) konfabulasyon ve soru sorulmasına gerek olmaksızın kendiliğinden oluşan, kişinin kendi bellek geçmişinden kök alabilen ayrıntılı ve doyurucu ögeler içeren düşlemsel (kendiliğinden) konfabulasyon.
Tam nasıl ortaya çıktığı bilinmemekle beraber, en yaygın kanı daha gelişmiş zihinsel fonksiyonlarımızı gerçekleştiren frontal lob ve beynimizin sağ ve sol yarımküresini birbirine bağlayan corpus callosumun zarar görmesi sonucu bilgiyi geri çağırma sürecinde yaşanan bozukluğun konfabulasyona sebep olduğudur. Bu hastaların bilgiyi geri çağırma sürecinin gerçeği denetleme aşamasında bozukluk olduğu düşünülmektedir.
Kaynak:
Gündoğar, D. & Demirci, S. (2007). Konfabulasyon (Masallama): İlgi Çeken Ancak Yeterince Bilinmeyen Bir Belirti. Türk Psikiyatri Dergisi 18(2), 172-178.
Korsakoff Syndrome (t.y.). Alzheimer’s Association. Erişim adresi alz.org/alzheimers-dementia/what-is-dementia/types-of-dementia/korsakoff-syndrome
Cherry, K. & Lakhan, S. (2020). Verywellmind. Erişim adresi https://www.verywellmind.com/confabulation-definition-examples-and-treatments-4177450
Kapur, N. & Coughlan, A.K. (1980). Confabulation and Frontal Lobe Dysfunction. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry 43, 461-463.
