Anksiyete, endişe, korku veya gerginlik duygularına neden olabilecek zihinsel bir sağlık durumudur. Bazı insanlar için endişe panik ataklara ve göğüs ağrısı gibi aşırı fiziksel semptomlara da neden olabilir.
Anksiyetenin en yaygın belirtileri şunlardır:
- kontrol edilemeyen endişe
- korku
- kas gerginliği
- hızlı bir kalp atışı
- uyku güçlüğü veya uykusuzluk
- konsantrasyon zorluğu
- fiziksel rahatsızlık
- karıncalanma
- huzursuzluk
- sinirlilik
Bu belirtileri altı ay veya daha uzun süre düzenli olarak yaşarsanız, genel anksiyete bozukluğunuz (YAB) olabilir.
Anksiyete ve anksiyete bozukluklarına neden olan şey karmaşık olabilir. Genetik ve çevresel nedenler de dahil olmak üzere bir dizi faktörün rol oynaması muhtemeldir. Bununla birlikte, bazı olayların, duyguların veya deneyimlerin kaygı belirtilerinin başlamasına veya onları daha da kötüleştirebileceği açıktır. Bu öğelere tetikleyiciler denir.
Anksiyete tetikleyicileri her kişi için farklı olabilir, ancak bu koşullara sahip insanlar arasında birçok tetikleyici yaygındır. Çoğu insan birden fazla tetikleyiciye sahip olduğunu düşünür. Ancak bazı insanlar için endişe atakları sebepsiz olarak tetiklenebilir.
Bu nedenle, sahip olabileceğiniz endişe tetikleyicilerini keşfetmek önemlidir. Tetikleyicilerinizi belirlemek, onları yönetmede önemli bir adımdır. Kaygı tetikleyicileri ve kaygınızı yönetmek için neler yapabileceğiniz hakkında bilgi edinmek için okumaya devam edin.
Anksiyete tetikleyicileri
1. Sağlık Sorunları
Kanser veya kronik bir hastalık gibi üzücü veya zor bir sağlık teşhisi kaygıyı tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Bu tür bir tetikleyici, ürettiği acil ve kişisel duygular nedeniyle çok güçlüdür.
Doktorunuzla etkileşime geçerek sağlık sorunlarının neden olduğu kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Bir terapistle konuşmak da yararlı olabilir, çünkü teşhisinizdeki duygularınızı yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olabilirler.
2. İlaçlar
Bazı reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçlar kaygı belirtilerini tetikleyebilir. Bu ilaçlardaki aktif bileşenler sizi huzursuz veya kötü hissettirebilir. Bu duygular zihninizde ve vücudunuzda ek kaygı belirtilerine yol açabilecek bir dizi olayı başlatabilir. Doğum kontrol hapları, öksürük ve tıkanıklık ilaçları, kilo kaybı ilaçları…
Bu ilaçların sizi nasıl hissettirdiğini doktorunuzla konuşun ve endişenizi tetiklemeyen veya semptomlarınızı kötüleştirmeyen bir alternatif arayın.
3. Kafein
Birçok insan uyanmak için sabah fincan kahveye güvenir, ancak aslında endişeyi tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Mümkün olduğunca kafeinsiz seçenekleri değerlendirerek kafein alımınızı azaltabilirsiniz.
4. Öğün Atlamak
Yemek yemediğinizde kan şekeriniz düşebilir. Bu gergin ellere ve gürleyen bir karına yol açabilir. Ayrıca kaygıyı da tetikleyebilir.
Dengeli yemek yemek birçok nedenden dolayı önemlidir. Size enerji ve önemli besinler sağlar. Günde üç öğün yemek için zaman ayıramazsanız, sağlıklı atıştırmalıklar düşük kan şekeri, gerginlik veya endişeyi önlemenin harika bir yoludur. Unutmayın, yemek ruh halinizi etkileyebilir.
5. Olumsuz Düşünme
Zihniniz vücudunuzun çoğunu kontrol eder ve bu endişe için kesinlikle doğrudur. Üzgün veya sinirli olduğunuzda, kendinize söylediğiniz kelimeler daha büyük endişe duygularını tetikleyebilir.
Kendinizi düşünürken çok fazla negatif kelime kullanmaya eğilimliyseniz, dilinizi ve duygularınızı olumlu yönde kullanmayı öğrenmek kaygı yönetiminde yardımcı olur. Bir terapistle çalışmak bu süreçte inanılmaz yardımcı olabilir.
6. Çatışma
İlişki sorunları, tartışmalar, anlaşmazlıklar - bu çatışmaların hepsi kaygıyı tetikleyebilir veya kötüleştirebilir. Çatışma özellikle sizi tetiklerse, çatışma çözme stratejilerini öğrenmeniz gerekebilir. Ayrıca, bu çatışmaların neden olduğu duyguları nasıl yöneteceğinizi öğrenmek oldukça faydalı olacaktır.
7. Stres
Trafik sıkışıklığı veya treninizi kaçırmak gibi günlük stres faktörleri herkesin kaygısına neden olabilir. Ancak uzun süreli veya kronik stres, uzun süreli kaygıya ve kötüleşen semptomlara ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.
Stresi tedavi etmek ve önlemek genellikle başa çıkma mekanizmalarını öğrenmeyi gerektirir. Bir terapist, stres kaynaklarınızı tanımanıza ve bunaltıcı hale geldiğinde bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
11. Kişisel tetikleyiciler
Bu tetikleyicileri tanımlamak zor olabilir. Bunlar bir koku, bir yer, hatta bir şarkı ile başlayabilir. Kişisel tetikleyiciler, bilinçli veya bilinçsiz olarak, hayatınızdaki kötü bir anı veya travmatik olayı hatırlatır. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olan bireyler sıklıkla çevresel tetikleyicilerden kaynaklanan kaygı tetikleyicileri yaşarlar.
Kişisel tetikleyicilerin belirlenmesi zaman alabilir, ancak bunların üstesinden gelmeyi öğrenmeniz önemlidir.
Tetikleyicileri tanımlamak için ipucu:
Bir günlük tutmaya başlayın. Kaygınız fark edilir olduğunda yazın ve o gün buna nelerin sebep olabileceğini kaydedin. Endişenizi izlemeniz, durumlara dedektif gibi yaklaşmanız tetikleyicilerinizi bulmanıza yardımcı olur.
Bir terapist ile çalışabilirsiniz. Bazı kaygı tetikleyicilerini tanımlamak zor olabilir, ancak bir akıl sağlığı uzmanının size yardımcı olabilecek eğitimi vardır. Tetikleyicileri bulmak için konuşma terapisi, günlük kaydı veya diğer yöntemleri kullanabilirler.
Kendinize karşı dürüst olun.
Anksiyete olumsuz düşüncelere ve kötü öz değerlendirmelere neden olabilir. Bu, endişeli reaksiyonlar nedeniyle tetikleyicileri tanımlamayı zorlaştırabilir. Kendinize karşı sabırlı olun ve bugün sizi nasıl etkileyebileceklerini belirlemek için geçmişinizdeki şeyleri keşfetmeye istekli olun.
Kaynak: Benton D. (2011). Dehydration influences mood and cognition: A plausible hypothesis? DOI: / Lara DR. (2010). Caffeine, mental health, and psychiatric disorders.
Klinik Psikolog Miray Polat
