İnsan ve hayvan etkileşimi ilk çağdan günümüze kadar uzanan bir ilişkidir. Eski çağ insanları hayvanları birer yoldaş ve koruyucu olarak görmüş, yön ve iz bulma gibi durumlarda yardım alarak hayvanlar ile iletişime sıklıkla başvurmuşlardır. Zamanla insan-hayvan birlikteliği gelişmiş, hayvanların davranışlarını gözlemleyen araştırmaların sayısındaki artış ile birlikte evcilleştirilen hayvan sayısı ve çeşitliliği de artmıştır. Günümüzde ise evcil hayvanlara sahip olmak ve onları, aile üyelerinden biri olarak görmek giderek artan bir durum haline gelmiştir. Yapılan araştırmalarda, evcil hayvan sahibi olmanın psikoloji üzerinde olumlu etkileri görülmektedir. (Çakıcı, 2019).

Hayvanlar ile birlikte yaşayan ve onlara temas eden insanların, diğer insanlara göre daha az yalnızlık hissettiği ve sosyalleşme durumlarının daha yüksek olduğu; kaygı, stres ve depresif semptom şikayetlerinin ise daha az olduğu görülmüştür. (Çakıcı, 2019). Araştırmalardaki bulguya göre, diş tedavisi sırasında, akvaryum balıklarını izleyen hastaların kaygı düzeylerinin, izlemeyen hastalara göre daha düşük olduğu görülmüştür. (Miller, 2012). Yine benzer olarak, diş tedavisi ve doktor muayenesinden çekinen çocukların, onlara eşlik eden bir köpeğin varlığı ile birlikte daha rahat hissettikleri gözlemlenmiştir. (Havener ve ark., 2001).

Evcil bir hayvana sahip olan ve onlarla arkadaşlık geliştiren çocuk ve ergenlerde, sosyal ve bilişsel zekâ gelişiminin daha iyi olduğu bulunmuştur. (Çakıcı, 2019). Ayrıca bu çocuk ve ergenlerin, sorumluluk bilinci, özerklik, özsaygı ve empati düzeylerinin daha yüksek olduğu; sosyal olarak uyum sağlama ve kavrama yetisi gibi konularda da daha başarılı oldukları bildirilmiştir. (Çakıcı, 2019).

İnsan ve hayvan arasındaki iletişimin, terapi sürecindeki olumlu etkilerini gözlemleyen Boris M. Levinson, Hayvan Destekli Terapi’nin (Animal-assisted Therapy) tedavi sürecine katılmasında öncülük etmiştir. Hayvan Destekli Terapi, insan-hayvan etkileşimi ile kişilerin, tedaviden daha fazla verim almasını amaçlarken, yaşam kalitesini arttırmaya da yardımcı olur. (Cevizci, Erginöz & Baltaş, 2009).

Çocuklarda down sendromu, otizm, yaygın gelişimsel bozukluklar, ebeveyn kaybı, engelli çocukların rehabilitasyonu, uyum sorunları gibi durumlarda ‘’köpek destekli tedavi ‘’, ‘’yunus tedavisi ‘’ ve ‘’at binme’’ kullanılan yöntemlerdendir.  (Cevizci, Erginöz & Baltaş, 2009).

        Demans ve Alzheimer hastalarında da Hayvan Destekli Terapi’nin olumlu etkileri görülmekte ve giderek daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. (Cevizci, Erginöz & Baltaş, 2009). Özellikle yaşlı bakım merkezlerindeki kedilerin varlığı, yaşlıların, tedavi süreçlerine daha olumlu bakmalarını sağlamıştır. Bu merkezlerdeki bakım verenler, iş yüklerinin kediler sayesinde azaldığını bildirerek, yaşlıların etrafta dolaşan kedilerin varlığı ile birlikte hayattan daha çok keyif aldıklarını ve yalnızlık hissini daha az hissettiklerini gözlemlediklerini bildirmişlerdir. (Pumuk, 2015). Ayrıca, Alzheimer rahatsızlığına sahip kişilerin yemek yerken, akvaryum balıklarını seyretmeleri ile birlikte gıda alımındaki anlamlı derecedeki iyileşme, kilolarındaki artışı da beraberinde getirmiştir. (Edwards & Beck, 2000). Hastaların, yemek yedikleri ortamda akvaryum balıklarının bulunması, onların duygu durumunu olumlu derecede etkileyerek, yemek yeme isteklerini de arttırmıştır. (Edwards & Beck, 2000). 

Hastaneler, okullar, çocuk yurtları, yaşlı bakımevleri ve hapishaneler gibi bir çok kurumda hayvanlardan yardım alınmakta ve olumlu sonuçları görülmektedir. Pozitif hissettirmelerindeki en büyük etken, insanlara birer arkadaş olmaları ve koşulsuz sevgi hissini vermeleridir. Hayvanların, insan beden ve ruh sağlığı üzerindeki olumlu etkileri saymakla bitmeyecek türden, işte bu yüzden de can dostlarımızı her zaman korumamız ve haklarına sahip çıkmamız dileğiyle… 

Kaynakça:

Cevizci S., Enginöz E., & Baltaş Z. (2009). Ruh Sağlığının İyileştirilmesinde Destek Bir Tedavi Yaklaşım: Hayvan Destekli Tedavi. Nobel Medicus, 5(1), 4-9.

Çakıcı, A. (2019). Evcı̇l Hayvan Beslemenı̇n İnsan Sağlığı Üzerı̇ndekı̇ Olumlu Etkı̇lerı̇. Atlas International Refereed Journal On Social Sciences, 5(20), 518-528.

Edwards, N. E. & Beck, A. M. (2000). Animal-assisted Therapy and Nutrition in Alzheimer’s Disease. Western Journal of Nursing Research, 24, 697-712.

Havener, L., Gentes, L., Thaler, B., Megel, M., Baun, M., Driscoll, F., Beiraghi, S., & Agrawal, N. (2001). The Effects of a Companion Animal on Distress in Children Undergoing Dental Procedures. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 24(2), 137-152.

Miller, R.E. (2012). Fowler's Zoo and Wild Animal Medicine Current Therapy. Journal of Exotic Pet Medicine, 7, 190-196.

Pamuk, D. (2015). The Role of Pets in the Lives of Older People. Mediterranean Journal of Humanities, 2, 297-306.