Sözlükte hayal kırıklığının manası:

 Çok istenilen veya umulan bir şeyin gerçekleşmeyişinden duyulan üzüntü, düş kırıklığı. 

     Hayal kırıklığı. Çoğumuzun zaman zaman karşılaştığı kelime bütünü. Hayatımızda bir şekilde ister istemez beklentiye girebiliyoruz. Gerek işte olsun gerek ilişkilerimizde ve daha birçok yerde.

     Hayal kırıklığı iki şekilde ele alınıyor. İçsel hayal kırıklığı ve dışsal hayal kırıklığı. İçsel hayal kırıklığı, genellikle iç dünyamızı kaplar örneğin; zihinsel sağlığımızı, vicdanımızı, dürüstlüğümüzü manevi şeyleri ve düşüncelerimizi. Dışsal hayal kırıklığı ise genellikle sosyal ve diğer insanlarla olan ilişkilerimizi, maddi şeyleri, normları, kısıtlamaları kapsar. Karşılanmamış ihtiyaçlarımız bu gibi durumları kışkırtır ve kişinin başarısızlık durumlarına nasıl tepki verdiğine bağlı olarak yaşanan bu duygu yoğunluğu artabilir. İçsel ve dışsal durumların çatışmasından da kaynaklanabilir. Her kişide tabi ki hayal kırıklığı ortaya farklı şekillerde çıkabilir ve bunun sonucunda kişi çoğunlukla anksiyete, stres, tatminsizlik, duygusal bir boşluk ve umutsuzluk yaşayabilir (Chua & arkadaşları , 2009).

    Hayal kırıklığı çoğunlukla gerçek dünya yerine fantezi ve yanılsamalar dünyasında yaşamayı tercih eden insanları içine çekmeye çok müsaittir. Bununla birlikte, pasif agresif davranışlar, kişilikle alakalı sorunlar, çeşitli saldırganlıklar ortaya çıkabilir. Örnek verecek olursak, çok sevdiğiniz bir işte çalışıyorsunuz ve istediğiniz pozisyona yükselmek için beklentileriniz vardı. Sabah akşam durmadan çalıştınız. Sosyal ve iş ilişkilerinizde başarılı oldunuz vs. fakat yükselmek istediğiniz pozisyonu bir başkasının aldığını öğrendiniz. Bu durumda planlarınızın gerçekleşmeyecek olması sizi büyük bir hayal kırıklığına uğratır değil mi?  Hayal kırıklığı yaşadığınızdaki hüsran, umutsuzluk, işte yaşayacağınız başarı inancınız zedelenebilir ve düşünceleriniz, hareketleriniz değişkenlik gösterebilir (Van Dijk & Zeelenberg 2002).

    Bir de hayal kırıklığını ilişkiler açısından ele alalım. Romantik bir ilişkide partnerinizden çeşitli beklentileriniz olabilir. Daha fazla ilgili olmasını, zorluklara karşı güçlü durmasını, sizinle bir şeyler paylaşmasını, güzel sözler söylemesini, özel günleri hatırlamasını, bir konuda tartıştıktan sonra size davranışı, orta yolu bulma meseleleri, çocuklarınıza ve size  karşı daha  ilgili olması vb. davranışları bekleyebilirsiniz. Aldatılma ve boşanma durumlarını da eklersek hayal kırıklığı, kişide  büyük sıkıntılara yol açabilir. Diyelim ki, tüm bunlar oldu ve beklentileriniz karşılanmadı içinizde biriktirdiniz, yaşayacağınız hisleri bir düşünelim. Nasıl hissedersiniz? Zamanla yaşanan hayal kırıklığınız artabilir ve bu yüzden başta kendinize ve partnerinize karşı inanç kaybı, öfke, depresyon, hoşnut olamama durumu ve saldırganlık durumları ile karşı karşıya kalabilirsiniz (Van Dijk & Zeelenberg 2002). Buna ek olarak, cinsel yaşantıda da hayal kırıklığı yaşamak psikoloji biliminde ayrı ve uzun uzadıya ele alınması gereken konulardan biri. Bir kişi, cinsel ilişki esnasında istediği düzeyde tatmin duygusuna ulaşamazsa veya duygusal anlamda partnerine yakınlık sağlayamazsa cinsel açıdan da hayal kırıklığı yaşanabilir. Bunun sonucunda kişide uykusuzluk, sinirsel gerginlik ve çeşitli duygusal reaksiyonlar baş gösterebilir (Anderson, 2021).

     Son zamanlarda popüler olan konulardan birine de kısaca bahsetmeden edemeyeceğim. Sosyal medyanın da etkisi ile kişinin kendine ve partnerine olan beden algısı maalesef ki bazı insanları önemli ölçüde etkiledi. Yeme bozuklukları ve öz-benliğin negatif yönde etkilenmesi ve bunun sonucunda yaşanan hayal kırıklıkları da gözlemlenebilir şekilde artmaya başladı. Bu farkındalığın artması gerektiğine de değinmek istedim. 

Peki hayal kırıklığının üstesinden gelmek için neler yapılabilir? 

• Duygularınızı yönetmeye gayret gösterin. Hayal kırıklıklarınızın ardından, duygularınızı yönetmenin önemi büyük. Şöyle ki, hissettiklerinizi hazmetmek için bunların farkında olmanız gerekir. Kızgın mı hissediyorsunuz? Kafanız mı karıştı? Bu durumda duygularınıza göre hareket etmek zorunda değilsiniz. Hatta uzmanlar harekete geçmemenizin daha iyi olacağını savunuyorlar (Anderson, 2021).  Hayal kırıklığınının size nasıl hissettirdiğini ve bunun nedeneni not alarak günlük bir kayıt yapmanızın iyi geleceği duygularınızın farkındalığı açısından iyi olabilir.
• Olayları kişisel almamaya çalışın. Hayal kırıklıkları olayları kişisel olarak algılamanıza yol açabilir. Bakış açınızı değiştirmeye özen gösterebilirsiniz. Eğer biri sizi hayal kırıklığına uğrattıysa belki de bunu hak ettiğinizi düşünüyor olabilirsiniz yeterince iyi olmadığınızı düşünüyor olabilirsiniz. Fakat fark etmeden bakış açınızı daraltıyorsunuz. Farklı faktörlerin de olacağını düşünmenizde fayda var. Örneğin, partneriniz ya da arkadaşınız akşam yemeğine gelmeyi iptal etti. Bu durumda hayal kırıklığı yaşamış olabilirsiniz. Belki de bu durum sizinle alakalı olmayıp kendisi ile alakalı bir durumdan kaynaklı olabilir. Olaylara geniş bir pencere ile bakmayı unutmayın. 
• Kendinizi diğer kişinin yerine koyun.  Hayal kırıklığı yaşadığımız zaman “ben olsam asla bunu birine yapmazdım” diyebiliyoruz. Fakat hepimiz başkalarını bilerek veya bilmeyerek de olsa hayal kırıklığı yaşatmış olabiliriz. Karşınızdaki kişinin durumu hakkında az çok bir bilgiye sahipseniz kendinizi onun yerine koymaya gayret gösterin. Nasıl davranırdınız? Örneğin, arkadaşınız sizsiz dışarı çıkıyor. İkinizin de evde kalıp birlikte film izleyip yemek yeme gibi planları vardı ama arkadaşınızın yakınlaşmak istediği bir iş arkadaşı onu son dakikada davet etti. Önce arkadaşınızın bu seçimi ile  incinmiş hissediyor, arkadaşınızın kötü davrandığını ve böyle planları asla iptal etmeyeceğini biliyor olabilirsiniz. Şimdi kendinizi arkadaşınızın yerine koyun. Arkadaşınızın şehire yeni geldiğini, yeni bir işe girdiğini ve  bir süredir arkadaş edinmek için mücadele ediyor olduğunu hatırlayın. Üstelik size de zorluk yaşadığından ve yalnız hissettiğinden bahsetti. Bu durumda yabancılaştırmaktan ve yeni bir topluluğa toplanma fırsatını kaçırmaktan endişeleniyor olabilir. Kendinizi arkadaşınızın yerine koyup onun bakış açısından da bir düşünün. 
• Beklentizi olabilecek en minimum noktaya getirin. Biri ile sohbete girerken sahip olabileceğiniz tüm beklentileri azaltmakta fayda var. İşlerin sizin istediğiniz yöne doğru gitmesini bekliyorsanız, farklı bir şekilde ortaya çıktıklarında hayal kırıklığına uğramış hissedebilirsiniz. Sohbetin veya tartışmanın doğal olarak ortaya çıkmasına izin verin. Unutmayın ki, karşındaki kişinin aleni bir şekilde nasıl hissedeceğini bilmiyorsunuz. Önceden varsayımlarda bulunmak sizi yıpratabilir.
• \"Ben\" ifadesini kullanmaya özen gösterin. Böylece duygularınızı bir cümlenin ana noktası haline getirilebilirsiniz hatta bir insanı yaptıklarından dolayı suçlamıyor veya yargılamıyorsunuz anlamına gelir. Sadece bu hareketlerin size nasıl hissettirdiğini ve nedenini belirtiyor olursunuz. \"Ben\" ifadesinin üç bölümü vardır. \"Hissediyorum\" ile başlar , ardından hissettiğiniz duyguyu  ve  sonra, bu duyguya yol açan davranışı açıklarsınız. Sonunda, neden böyle hissettiğini söyleyebilirsiniz. Kısaca, \"Ben\" ifadesinin amacı suçlamayı ve yargılamayı en aza indirgemektir.  Karşınızdaki kişinin objektif olarak yanlış olduğunu söylemiyorsunuz. Bunun yerine, hareketlerinin sizi nasıl hissettirdiğini söylüyor oluyorsunuz. Örneğin, partneriniz gittiğiniz sosyal ortamlara geç geliyor ve siz de bu durumdan rahatsızsınız, konuşmaya karar verdiniz. \"Gittiğimiz her sosyal etkinliğe geç kalıyorsun. Her seferinde aynısını yapıyorsun. Bıktım artık! Beni çok kırıyor ve üzüyorsun.” gibi yaşadığınız hayal kırıklığı ile bu tarz bir cümleye meyilli olabilirsiniz.Ya da bu cümle biraz yumuşatılmış hali bile olabilir. Bu cümleyi gelin “Ben” ifadesi ile söyleyelim. \" Arkadaşlarımızın davet ettiği sosyal etkinliklere geç kaldığında hayal kırıklığına uğruyorum çünkü arkadaşlarımızı görme ihtiyacına saygı duymadığını hissediyorum.\"  Diyerek partnerinize kendini daha az yargılanmış hissettirebilir ve duygularınızı incittiğini anlarsa bakış açını değiştirmeye daha çok meyilli olmaya teşvik edebilirsiniz. (Anderson,2021)
• İlişkilerin değiştiğini kabul edin. Çoğu zaman, bir ilişkide hayal kırıklığı hissi, ilişkilerin zamanla değişmesinden gelir. Artık çok da mümkün olmayan geçmiş beklentilerinizi elinizde tutuyor olabilirsiniz. İlişkinizin gelişmesine izin vermeye çalışın ve her ilişkinde zaman zaman dinamiklerin değişeceğini, birbirinizi tanıdıkça olaylara ve birbirinize bakış açınızın değişebileceğini ve değişikliklerin ilişkide bir sorun teşkil etmeyeceğini kabul etmeye özen gösterin. Örneğin, yine bir romantik ilişkiyi ele alalım. İlişkinin başında siz ve partneriniz daha sık birlikte vakit geçiriyor, sosyal ve cinsel yaşantınızın en yoğun seviyesinde olduğunu zamanla ilişkiniz ilerledikçe, bu yoğunluklarınızın yerini daha sakin bir yaşama boyutuna geçmiş olduğunu düşünüyorsunuz. Örneğin sessizlik anları yaşayabilirsiniz ve cinsellik yönünden baştaki dinamikten daha az sıklıkta olabilir. Romantizm heyecanının zamanla sönmesi doğaldır. Flörtün ilk birkaç ayki yoğunluğu genellikle sakinleşir. Bu durumu kötü bir şey olarak düşünmeyelim. Baştaki romantizmin heyecanını kaçırsanız da, bir rutine düşmenin yararları da vardır. İkiniz birlikte daha rahatsınız. İkiniz de kendiniz olabilirsiniz. Değişen ilişkinize durgunluk yerine istikrarın bir göstergesi olarak bakmaya çalışabilirsiniz.

     Son olarak üstünü ısrarla çizmek isterim ki farkındalığınız önce beklentilerinizde olsun. Bir olaya veya bir kişiye karşı beklentileriniz ne kadar azsa yaşayacağınız umutsuzluk, üzüntü, şok ve hayal kırıklığınız doğru orantılı olarak o kadar az olur. 

Kendi değerinizin farkında olmanız dileği ile…

Kaynakça:

Anderson, S., 2021. How to Express Disappointment Professionally. Wikihow.com

Chua, H. F., Gonzalez, R., Taylor, S. F., Welsh, R. C., & Liberzon, I. (2009). Decision-related loss: regret and disappointment. Neuroimage, 47(4), 2031-2040.

Van Dijk, W. W., & Zeelenberg, M. (2002). What do we talk about when we talk about disappointment? Distinguishing outcome-related disappointment from person-related disappointment. Cognition & Emotion, 16(6), 787-807.