Çocukken bize okunan veya bizim okuduğumuz hikayeler ve masallar hayatımızda ne kadar etkili sizce? Geçmişimize dönüp baktığımızda hatırladığımız kitaplar Kırmızı Başlıklı Kız, Pinokyo, Güzel ve Çirkin ve daha niceleri bize neler öğretmişti?
Özellikle okul öncesi dönemi, çocukların yaşamını devam ettirmesi için edinmesi gereken becerilerin ve edindiği tecrübelerin ileri ki yaşamında ders niteliğinde olduğu bir zaman dilimidir. Bu dönem içerisinde bulunan çocukların kendinden yaşça büyük olan bireylere nazaran nesnel bir düşünce yapılarının olmadığını, durumlar ve nesneler arasında bağı kuramadıkları, kendi odaklı düşünce yapısına sahip oldukları, hayal ve gerçek arasındaki farkı çoğunlukla bilmedikleri biliniyor.
Bu sebeple okul öncesi dönemde edinilen öğrenme davranışı ve beceriler, çocukların diğer yaşam alanlarındaki öğrenme durumlarını da doğrudan etkiler. Farklı uyarıcılarla temasa geçen çocuklar bilişsel, duygusal, sosyal ve diğer tüm alanlarda gelişim göstermeye başlar. Bu gelişimi sağlayan kaynaklardan biri de çocuk kitaplarıdır.
Çocukların öğrenim süreçlerine kitaplar önemli bir rol oynar ve çocukların eğitim almasını kolaylaştırmak adına çocuğun kitaplarla iyi bir etkileşim kurması gerekir. Çocukluktan ergenliğe kadar çocuklar için hazırlanan yayınların, gelişim dönemleri açısından destekleyicidir.
Çocuk kitaplarının dil ve zihinsel gelişime katkısına bakıldığında çocuğun taklit yeteneğini, dinleme becerisini ve dili kullanma becerisini geliştirmesini sağlar, kelime dağarcığını geliştirir, gözlemlediği şekilleri fark etmeye başlar, belleği güçlenir, dikkati gelişir, kavramları öğrenmesi basitleşir.
Çocuk kitaplarının kişilik gelişimindeki etkilerine bakıldığında, kitapların çocuğun kendi değerlerini, tutumlarını ve davranışlarını oluşturmada katkısı büyüktür. Çocuk kitaplarla etkileşime geçtiğinde öncelikle kendini, etrafını tanımlamak ve öğrenmek gibi amaçları vardır. Devamında ise çocuğun kitapta okudukları, gerçek hayatta gözlemledikleriyle bağdaşmaya başlar. Çocuk kitaplarıyla içli dışlı olan çocukların benliklerini tanıma, başka bireylerle karşılaştırma, diğer insanlarla farklılaşan veya benzeyen taraflarını fark etme, kendini ve etrafındaki benlikleri algılama gibi süreçleri daha iyi gerçekleştirir.
Çocuk kitaplarının sosyal alana etkisi yaşanılan toplumun kültürünü ve değerlerini içermesinden kaynaklanır. Çocuk kitaplarındaki karakterlerin, yaşadıkları toplumun içerisinde kabul edilen veya edilmeyen tutumlar ve değerler okuyucuya belli bir mesaj içerisine aktarılır. Aynı zamanda kişilerarası ilişkilerin kurulması konusunda bilgilendirir ve çocuklara belli konularda motivasyon sağlar.
Kitapların duygusal alana etkisinde ise çocuklar kitap karakterleriyle duygusal anlamda özdeşleşirler ve başkalarının da benzer duygular yaşayabileceğini anlar böylece kendini yalnız başına hissetmez. Çocuğun kendi dışında başka bireylerin gözünden dünyaya bakmasını sağlar ve yaşadığı veya ileri de yaşayacağı onu duygusal olarak etkileyecek durumlarda nasıl bir tutum sergileyeceğini kitaplar aracılığıyla görmüş olur.
Çocuk kitapları, çocukların gelişimlerinde her alana temas ediyor. Çok erken yaşta edinilen okuma alışkanlığı ise ebeveynlerin ve öğretmenlerin desteğiyle, gelişim dönemlerine uygun kitapların özenle seçilmesi ile çocuklara kazandırılabilir. Unutmayın, bir çocuk gelişir ve dünya değişir…
Çocuk gelişimi yolculuğu boyunca online ortamda ebeveyn danışmanlığı alabileceğiniz kardeş girişimimiz Cocugumneden.com, tecrübeli ve uzman kadrosuyla; çocuklarla etkili ve etkin iletişim kurma becerilerinizi geliştirmeyi, onların gelişimsel süreçlerini anlamlandırmanıza, onlara pozitif sınırlar koymanıza yardımcı olmayı ve sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi yapılandırmanızda size rehberlik etmeyi amaçlar.
Cocugumneden.com size ebeveynlik yolculuğunuzda eşlik eden bir yol arkadaşıdır.
Kaynakça:
Kıran, S. (2008). Okul öncesi dönemi çocuklarına yönelik hazırlanan masal ve öykü kitaplarında geçen iletişim engelleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden elde edildi. (Tez no: 227595)
Koç, Z. ve Radmard, S. (2017). Masal kitaplarının 5-6 yaş grubu okul öncesi eğitim çocuklarının gelişimi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (45), 165-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abmyoder/issue/46645/584848 adresinden elde edildi.
