Borderline Kişilik Bozukluğu özellikle duygudurum bozukluklarıyla benzer semptomlar göstermesinden dolayı tanımlaması zor olabilir. Örneğin; majör depresif bozukluk, bipolar bozukluk ve travma sonrası stres bozukluğuna benzerlik göstermesine rağmen daha farklı ve klinik olarak önemli bir psikiyatrik bozukluktur (Biskin & Paris, 2012, s.1789). Kişilik bozukluklarının temelinin çocukluk ve ergenlik döneminde görülmeye başladığı konusundaki görüşler uzun süredir devam etmesine rağmen, bu bozuklukları 18 yaşından önce teşhis etmek yetişkinlerde teşhis etmekten daha tartışmalı olmuştur ancak bu görüş artık kabul edilmemektedir (Chanen & McCutcheon, 2013, s.24).
Borderline Kişilik Bozukluğu; “genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli bir örüntü olarak” tanımlanmaktadır (DSM 5, 2013). Saldırganlık, değişkenlik, tutarsızlık, çökkünlük ve şiddete eğilimli olmak gibi sürekli kriz durumları tipik karakteristik özellikleri olarak gösterilebilir. Ayrıca, duygusal dalgalanma önemli tanı ölçütlerden biridir ve bu olguların duygu durumu saatler içinde de değişebilir ya da nadiren de olsa birkaç gün ya da daha uzun süre değişmeden de kalabilir (DSM 5, 2013).
Borderline kişilik bozukluğu 4 kategoride incelenebilir: duygulanım, kişilerarası işlevsellik, dürtü kontrolü ve bilişsel (Biskin & Paris, 2012, s.1790). APA’ya göre DSM-5 baz alınarak borderline kişilik bozukluğu tanısı koyabilmek için 9 kriterden 5 ve daha fazlasının görülmesi gerekmektedir. Bu kriterler (Kutlu, 2018, s.11):
1) Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
2) Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişiler arası ilişkiler
3) Kimlik karmaşası
4) Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb.)
5) Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar
6) Duygulanımda tutarsızlık
7) Süreğen bir boşluk duygusu
8) Uygunsuz yoğun öfke, öfke denetiminde güçlük
9) Zorlanmayla ilişkili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.
BKB’da diğerlerine karşı tutumlar ve duygular hızlı ve anlaşılmaz bir biçimde sert bir şekilde değişebilir. Bu kişilik bozukluğundaki negatif ruh hali değişikliklerinin, majör depresif bozukluktan daha ani, büyük ve beklenmedik olduğu gözlemlenmiştir (Kutlu, 2018, s.12). Diğer yandan, Borderline Kişilik Bozukluğu özelliklerinde önemli bir yere sahip olan dürtüsellik riskli, planlanmamış, aniden gelişen ve istenmeyen sonuçlara yol açabilecek davranışları da beraberinde getirir. Örneğin; intihara yol açabilecek kendine zarar verme düşünce ve davranışları, aşırı alkol ve madde tüketimi gibi (Paris, 2002, s.739).
Borderline kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında çeşitli faktörler söz konusu olabilir. Örneğin, kişinin algılamasındaki değişimler, sürekli kaygı ve endişe halinde olması, tehlikede olduğunu düşünmesi, diğerlerini potansiyel tehlike olarak algılaması ve güvenilmez olarak görmesi, genetik faktörler, nörobiyolojik faktörler, çocukluk dönemi travmaları (istismar, şiddet vs), duygusal kırılganlık ve sosyal çevrenin etkileri BKB’yi tetikleyebilecek faktörler olarak belirtilebilir (Kutlu, 2018, s.15). Birçok hastalık ve ruhsal bozukluklarda olduğu gibi BKB’de de erken teşhis ve tanı önem arz etmektedir. En erken şekilde tedaviye başlanması olası durumlarda da tehlikeleri önlemek amacıyla önemlidir.
Sonuç olarak bakıldığı zaman, Borderline Kişilik Bozukluğu, sonraki on yıllar boyunca önemli sonuçları olan yaşam boyu gelişimsel bir bozukluk olarak görülmektedir (Chanen & McCutcheon, 2013, s.27). BKB çok uzun süreli ve çok faktörlü bir bozukluktur. Tedavisi diğer psikolojik hastalıklarla karşılaştırıldığı zaman daha uzun sürelidir ve daha fazla çaba gerektirir. Bu nedenle, tedavi gereksinimlerinin karşılanması ve müdahalelerin etkili olabilmesi için evreye veya sürece göre en erken şekilde tanılanması ve tedaviye başlanması önemli ve gereklidir.
Referanslar
Biskin, R. S. & Paris, J. (2012). Diagnosing borderline personality disorder. CMAJ, 184(16), 1789-1794. DOI:10.1503/cmaj.090618.
Chanen, A. M. & McCutcheon, L. (2013). Prevention and early intervention for borderline personality disorder: current status and recent evidence. The British Journal of Psychiatry, 202, 24-29. DOİ: 10.1192/bjp.bp.112.119180.
Kutlu, A. M. (2018). Borderline Kişilik Bozukluğu: Bir Gözden Geçirme. Journal of Civilization Studies, 3 (5), 11-20.
Paris, M. (2002). Chronic Suicidality Among Patients With Borderline Personality Disorder. Psychiatric Services, 53, 738–742.
