Zaman zaman çoğumuz psikolojik anlamda problemler yaşayabilir, desteğe ihtiyaç duyabiliriz. Ne yazık ki psikolojik desteğe ulaşmak için hepimiz eşit imkanlara sahip değiliz. Devlet hastanelerinde iki seans arasında geçen uzun süre, özel klinik ya da hastanelerdeki ücretleri karşılamanın güçlüğü ve günümüzdeki pandemi koşulları desteğe ihtiyacı olan pek çok kişi için zorlayıcı faktörlerdir. Terapi alma konusunda elverişli şartlara sahip olsanız bile süreci daha etkili bir hale getirmek de mümkündür. Aradığınız desteği bir kitabın sayfalarında bulabileceğinizi biliyor muydunuz?

Zaman zaman kitapların kendisine iyi geldiğini söyleyen insanlarla karşılaşırız. Fakat bibliyoterapiden bahsettiğimizde sözü geçen kitapların raflardaki herhangi bir kitap ya da “kişisel gelişim” adı altında okurlara boş vaatlerle umut satan kitaplardan olmadığını belirtmek gerekir. Bibliyoterapiyi “bireylerin gereksinimlerini tanıdıktan sonra iyileşmelerine yardımcı olabilmek için doğru kitaplardan doğru zamanda yararlanmaları süreci” olarak tanımlayabiliriz. Bu terapi danışanlara makale, broşür ya da kitap ödevleri verilerek uygulanabilir. Bunun yanı sıra belgesellerin, filmlerin, internet sitelerinin, dergilerin ve otobiyografiler gibi başka kaynakların bu yönteme dahil edilmesi gerektiğini söyleyen araştırmacılar da vardır.

Bu kaynakları okumak danışanın bilgi kazanmasını ve strateji geliştirmesini sağlar. İçgörü geliştirir ve öğrendiği çözüm yollarını günlük hayatına uygulama motivasyonu kazanır. Yalnızca bireysel problemlerde değil, doğal afetler, saldırılar ve salgın hastalıklar gibi toplumsal travmalar konusunda da bibliyoterapi vatandaşların bilgilendirilmesini sağlayarak önleyici ve koruyucu rol üstlenir.

Köklerinin Antik Yunan’a kadar uzandığı söylenebilecek olan bibliyoterapi, günümüzde pek çok terapistin kendi tedavilerinde aktif rol almaları amacıyla danışanlarına önerdikleri bilimsel bir yöntem haline gelmiştir. Terapistler tarafından en çok önerilen kitaplardan biri olan “İyi Hissetmek”in giriş bölümünde, Dr. Burns kitabının tedavi edici etkisiyle ilgili akademik çalışmalardan bahseder. Ağır depresif epizodlu kişilerle gerçekleştirilen çalışmada kitabın depresyon tedavisinde %70-75 oranında başarılı olduğu ve bu etkinin uzun sürdüğü bulgularına ulaşılmıştır. Tedavi oldukça hızlı sonuç vermiş, bazı hastalar yalnızca dört haftada iyileşme göstermiştir. Farklı kaynaklarla da bibliyoterapi konusunda çalışmalar yapılmış ve tedavinin pek çok problem üzerindeki etkililiği desteklenmiştir. Anksiyete bozuklukları, panik atak, depresyon, kronik uyku sorunları, yas tutan ve saldırgan çocuklar gibi pek çok yaş grubu ve problemde kullanılabilmesine karşın bu yönteme her türlü durumda başvurulabileceğini söylemek ise mümkün değildir. Okuyucunun bilgi ve becerileri, yaşı, eğitim seviyesi, tedaviye olan motivasyonu, sahip olduğu içgörü, kültürel altyapısı, sahip olduğu problemin düzeyi yöntemin uygulanabilirliği ve etkililiği üzerinde oldukça önemli değişkenlerdir. 

Bibliyoterapi yönteminin asla terapistin yerini almaması gerektiği söyleyen görüşlere ek olarak yöntemin tek başına etkiliğini savunan görüşler de mevcuttur. Bir terapist olmaksızın kullanılması bazı durumlarda okuyucunun kitapları yanlış yorumlamasına ya da kitabı okumak konusunda motivasyonunu yitirmesine sebep olabilmektedir. En etkili kullanımı elbette terapiye ek olarak, terapi sürecini destekleyici biçimde kullanılmasıdır. Henüz bibliyoterapinin kimler tarafından ve hangi kaynaklarla yapılacağı ile ilgili tartışmalar devam etmektedir ve geliştirilmeye açıktır. Okumanın iyileştirici gücünün terapistler tarafından daha etkin kullanılmasının ve bu alanda daha çok üretim yapılmasının, toplumsal ruh sağlığına ve toplumsal farkındalığa katkı sağlayacak önemli bir ihtiyaç olduğu ise ortadadır.

Kaynak: 

Bulut, S. (2010). Yetişkinlerle yapılan psikolojik danışmada bibliyoterapi (okuma yoluyla sağaltım) yönteminin kullanılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (33). 46-56.

Burns, D. (2016). İyi Hissetmek: Yeni Duygudurum Tedavisi (Çev. E. Tuncer, Ö. Mestçioğlu, İ.E. Atak, G. Acar). İstanbul: Psikonet Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1980)

Sevinç, G. (2019) Okuyarak Ruh Sağlığını İyileştirmek: Bibliyoterapi / Ruh Sağlığı Okuma Yoluyla İyilestirme: Bibliyoterapi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(4), 483-495. doi: 10.18863/pgy.474083