Hepimiz nasıl bir insan olduğumuz hakkında bir düşünceye sahibiz. Ancak, doğal olarak nasıl bir insan olduğumuz hakkındaki görüşlerimiz daha çok bizim kendi yapılandırmamız/yorumlamamız ile ilgili. Bu yapılandırıcı çabalar sonucunda benlik kavramı oluşur. \"Ben kimim?\" sorusunun cevabı olan bu kavram benliğin bilişsel yönüne ve kişinin psikolojik ve fiziksel bir varlık olarak kendisi ile ilgili sahip olduğu bilgiye işaret eder.
Kendimizi tanımanın ilk işaretleri 9 aylıkken görülmeye başlanır. Tesadüfi olarak da olsa kendimizi aynada gördüğümüzde tanıyabilmeye başlarız. 2 yaşına geldiğimizdeyse artık yaş, cinsiyet gibi temel benlik kategorilerimizi birleştirerek özelliklerimizi tanımaya, ben-sen ayrımını yapabilmeye ve konuşmalarımıza yansıtmaya başlarız. 2 yaş civarında kendimizle ilişkili ifadeleri kullanmaya ve anlamaya başlarız. Başarılarımızdan dolayı övüldüğümüzde ya da hatalarımızdan dolayı suçlandığımızda verdiğimiz duygusal tepkilere bakarak kendi katılımımız olan durumlar karşısında sergilediğimiz farklı davranışlar gözlemlenebilir. Tüm bunlar yaşamımızın ilk 2 yılında görüldüğünden benlik gelişimi için 2 yaş önemli bir dönemdir. Ancak gelişimsel pek çok özelliğimiz gibi benlik gelişimi de aşamalı olarak gelişmekte ve değişmektedir.
Yapılan araştırmalar, küçük yaştaki çocuklara kim oldukları sorulduğunda cevaplarının daha çok fiziksel özelliklerine ya da isimlerine atıf içerdiğini, ilerleyen yaşlarda bu soruya cevap verirken psikolojik özelliklerinden de yararlandıklarını göstermiştir. Yani, bireyin “Ben kimim?” sorusuna verdiği cevaplar zaman ve bağlam içinde farklılık gösterebilmektedir.
Peki benlik algımız neden önemlidir, neleri etkiler?
-Kendimizi tanımamızı, içgörü sahibi olmamızı sağlar.
-Özsaygımız (Kişinin kendi değeri ve yeterlilikleriyle ilgili hislerinden oluşur. Yani kendi benliğimizi değerlendirmemiz sonucu ortaya çıkar. Bu değerlendirme sonucunda ideal olarak gördüğümüz benlikle gerçek benliğimiz arasındaki fark ne kadar azsa kendimize olan saygımız o kadar fazladır.) üzerinde etkilidir. Özellikle kimlik krizi yaşanan ergenlik dönemi, özsaygıda değişimlere neden olabilmektedir.
-Başkalarıyla olan ilişkilerimizin dinamiğini etkiler…
Ebeveynler olarak, çocukların benlik gelişimini desteklemek için yapabileceğimiz en iyi şey onlara koşulsuz kabul ve sevgi sunmak, kendilerini değerli ve güvenli hissedeceği ortamlar oluşturmaya çalışmaktır.
Kaynak:
Schaffer, H. R. (1996). Social Development. Blackwell Publishing.
