Aşk yüzyıllar boyunca romanlara, şiirlere, bestelere, filmlere ve tiyatroya konu olmuştur. Çok farklı açılardan ele alınan aşk, bizi sadece duygusal olarak değil aynı zamanda fizyolojik, psikolojik ve davranışsal olarak da etkiler. Diğer yandan, duygularımız her zaman stabil ya da olağan olmayabilir. Belli başlı aşamalardan geçip o kişiyi bulduğumuzu düşünürüz bazen. Ama ilişkimiz her zaman beklediğimiz gibi olmayabilir, gelgitler yaşayabiliriz, çaba göstermemiz gerekebilir ya da karşımızdaki kişinin duygularından emin olamayabiliriz. Bundan emin olmadığımız için de bazı zamanlar daha çok çaba göstermemiz gerekebilir. Bu yüzden, karşımızdaki kişiye daha fazla çekim hissedebiliriz çünkü içimizde sürekli bir merak duygusu vardır o kişiye dair.
Peki gerçekten belirsizlik aşkı artırır mı ya da karşımızdaki kişiye olan romantik çekimi? Psychologytoday.com sitesinde yayınlanan bir makaleye göre, belirsizliği partnerin duygularından ve davranışlarından emin olamama olarak tanımlayabiliriz. Karşılıklılık prensibine göre, kişiler genelde onları seven kişileri sevmeye ve ilgi duymaya eğilimlidirler. Fakat karşımızdaki kişinin duygularından emin değilsek o zaman ne oluyor? Whitchurch, Wilson ve Gilbert’e göre, bazı durumlarda pozitif bir durumun belirsizliği o durumun kesinliğinden daha olumlu bir etki yaratabilir. Genelde, kişiler pozitif bir olayın olması kesin olduğu zaman ne olduğunu ve nasıl olduğunu detaylı bir şekilde düşünerek kendilerini o duruma hazırlarlar ve ona adapte olurlar. Tam tersi durumlarda ise yani belirsizlik durumunda, kişiler bu durumun dışındaki olayları daha az düşünmeye eğilimlidirler. Başka bir şeyle ilgilenmekte ya da farklı konuları düşünmekte daha fazla zorluk çekerler. Çünkü, sebebini açıklayamadıkları ve anlamlandıramadıkları durumlar zihinlerini daha fazla meşgul eder (2010). Bu tarz belirsiz durumların etkisi kişinin potansiyel sonuçları düşünmesine bağlıdır. Çoğu zaman bu duygular negatif olur çünkü mümkün olan sonuçlardan biri, olması istenmeyendir. Böyle durumlarda, belirsizlik negatif bir etkiye sahip olur. Fakat bazen potansiyel sonuçlar pozitif ya da nötr ise bu daha çekici ve yeni bir etki yaratır kişilerde (Whitchurch, Wilson ve Gilbert, 2010). Bu sebeple, ilgi duyduğumuz ya da sevdiğimiz birinin bize ilgi duyup duymadığını ya da ne kadar ilgileniyor ve bunu ne kadar hissettiriyor belirsizliği yaşamak, seviyor sevmiyor ikileminde kalmak; kesinlikle emin olduğumuzu hissettiğimiz durumdan daha çok etkisi altına alır bizi ve o kişiye karşı çekimi artırır.
Belirsizlik sürekli o kişi hakkında düşünmeye sebep olur ve kendini algılama etkisinden dolayı karşıdaki kişinin de aynı şekilde ona ilgisi olduğunu yorumlamaya neden olabilir. Örneğin kişi, sürekli onu düşünüyorsam eğer ona karşı duygularım var onun da aynı şekilde bana karşı hisleri var diye düşünülebilir. Kısacası, kişilerin yaşadığı bu belirsizlik, onların karşısındaki kişiye olan ilgisini artırabilir. Dahası bazen kişiler bu belirsizlikten hoşlanabilir çünkü bu onları daha aktif hale getirir ve sürekli çaba gösterme motivasyonlarını artırabilir (Shen, Fishbach ve Hsee, 2015).
Kişilerarası ilişkilerde çok farklı ve çeşitli faktörler rol oynar ve oldukça karmaşıktır. Bu faktörleri basit bir şekilde açıklayamayız ancak insanlar onları ne kadar sevdiğiniz hakkında merakta kaldığında ve bu durumda tamamen açık olunmadığında ilgileri artabilir ve karşısındaki kişiyi daha fazla düşünmeye ve zihnini meşgul etmeye neden olabilir. Dolayısıyla kişinin belirsizlik yaşadığı durumda ilgi duyduğu kişiye olan duygularında artış söz konusu olabilir diyebiliriz.
Sevgili Nazım Hikmet’in dizeleriyle bu yazıyı sonlandırmak istiyorum.
Seni düşünmek güzel şey,
ümitli şey,
dünyanın en güzel sesinden
en güzel şarkıyı dinlemek gibi bir şey...
Fakat artık ümit yetmiyor bana,
ben artık şarkı dinlemek değil,
şarkı söylemek istiyorum...
Kaynakça:
Shen, L., Fishbach, A., & Hsee, C. K. (2015). The Motivating-Uncertainty Effect: Uncertainty Increases Resource Investment in the Process of Reward Pursuit. Journal of Consumer Research. 41. DOI: 10.1086/679418.
Whitchurch, E. R., Wilson, T. D. & Gilbert, D. T. (2010). “He Loves Me, He Loves Me Not...”: Uncertainty Can Increase Romantic Attraction. Psychological Science 22(2). 172–175. DOI: 10.1177/0956797610393745.
