Bekar anne terimi, partneri olmayan bir anneyi tanımlamak için kullanılmaktadır (“single mother,” n.d.). Bu terimi boşanmış, dul kalmış veya evlenmemiş anneler (“single mother,” n.d.) olarak tanımlayan kaynaklar da bulunmaktadır. Bekar anneler birçok zorlukla karşılaşmaktadır ve bunlardan biri de damgalamadır. Damgalama, kültürel açıdan değersizleştirilmiş ve itibarsızlaştırılmış olarak görülen bir nitelik veya işaretin daha güçlü bir birey/grup tarafından, bir bireye/gruba uygulanması veya bu bireyin/grupların o şekilde tanınması sürecidir. Bu damgalayıcı işaret, işaretli kişilerin lekeli ve aşağı olduğu yargısını oluşturarak “onlar”ı (işaretli kişiler) “biz”den (işaretsiz kişiler) farklılaştırmak ve ayırmak için kullanılmaktadır (Schormans, 2014).

Worell (1989) bekar annelikle bağdaştırılan damgalamanın üç farklı kategoride incelenebileceğini ifade etmiş ve bu kategorileri ahlak, cinsiyet rolünün ihlali ve mağduriyet olarak ayırmıştır.

Ahlak

Amerikan kültüründe kadınları iyi kadın ve kötü kadın olarak ayıran değerlendirici tutumların olmasının yanında, annelikte de iyi kadının geleneksel tanımına yönelik konularda (cinsel davranışlar, eş ve anne olma rolüne bağlılık, işgücüne dahil olmak) beklentilerin dışına çıkılması durumunda kişi kötü anne olarak görülebilmektedir. Bununla bağlantılı olarak, evlilik öncesi cinsel ilişki yaşamış (hiç evlenmemiş anne), boşanma sonrası cinsel ilişki yaşamış (partneri olan bekar anne) veya kendisiyle aynı cinsiyetten biriyle cinsel ilişki yaşamış (lezbiyen anne) anneler olumsuz atıflarla karşılaşmaktadır. Bu üç grupta da “iyi bir erkekle evlilik” bağlılığının ihlal edilmesi, bu kadınları toplumda normal dışı olarak etiketlemektedir. Ayrıca çalışan anneler de, özellikle erkekler tarafından olumsuz görülmektedir (Worell, 1989). Kadınların geleneksel rolleri üstlenip üstlenmemeleri üzerinden iyi veya kötü kadın gibi gruplaştırılmaları cinsiyetçi kararsızlığın bir formu olabilmektedir; çelişik duygulu cinsiyetçilik bunun gibi farklı tipleştirmelerle ilgili zıt görüşlerde oldukça belirgindir (Glick & Fiske, 1996). Türkiye’de de kadına yönelik tutumların bahsedilenlerle paralel olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Cinsiyet Rolünün İhlali

Bekar annelikle bağdaştırılan damgalamaların başka bir kaynağı da toplumsal cinsiyet rolü ihlalleri veya kadınlara biçilen rollerle ilgili sosyal beklentiler ve rol ihlallerinin çocuk yetiştirilmesi ile ilgili sonuçlarına yönelik inançlar olabilmektedir. Bekar annelerin yeterli “maskülen” özdeşleşmeye sahip erkek çocukları yetiştiremeyecekleri ile ilgili yaygın bir inanış bulunmaktadır ve bu inanışın kadınlar tarafından içselleştirildiği bazı çalışmalar tarafından desteklenmektedir. Ayrıca çocuklarının velayetine sahip olmayan kadınlar, velayete sahip olan kadınlara göre daha az “feminen” görülmelerinin yanında ebeveynlik becerilerinin zayıf olduğuna yönelik bir inanç da bulunmaktadır. Verilen örneklerde, kadının toplum tarafından uyulması beklenen toplumsal cinsiyet rollerine paralel davranmamasının çocuğunun normal bir gelişim sürecinden geçmesine tehdit oluşturduğuna inanılmaktadır (Worell, 1989).

Mağduriyet (Victimization)

Mağduriyet (victimization) bir insanı mağdur etme eylemi, yani o kişiye haksız muamelede bulunmak olarak tanımlanmaktadır (“victimization,” n.d.). Mağduriyet süreci, hayattaki konumuyla ilgili suçu bekar anneye yüklemektedir. Mağduriyette var olan bilişsel atıflar, bekar annenin mevcut yaşam koşullarının tamamının meşru olarak görülmesine sebep olmaktadır (Worell, 1989).

Bekar annelere yönelik olan bu damgalamaların farkında olmak, bu yerleştirilmiş algı ve düşüncelerin altındaki sebepleri aramak, kendimizi bu şekilde içselleştirmiş yargılara sahip olup olmadığımız konusunda değerlendirmek ve eğer bu yargılara sahipsek bilinçlenerek bu yargıları kırmak; bu şekildeki damgalamaların etkisini azaltmakta ve bu damgalamaları yok etmekte önemli adımlar oluşturabilir. 

Referanslar

Glick, P., & Fiske, S. T. (1996). The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 491–512. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.3.491

Schormans A. F. (2014) Stigmatization. In: Michalos A.C. (eds) Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-0753-5_2871

single mother. (n.d.). In Collins dictionary. Retrieved from https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/single-mother#:~:text=a%20mother%20who%20has%20a,Collins%20English%20Dictionary.

single mother. (n.d.). In Merriam-Webster.com dictionary. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/single%20mother

victimization. (n.d). In Cambridge dictionary. Retrieved from https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/victimization

Worell, Judith (1989). Single Mothers. Women & Therapy, 7, 3–14. doi:10.1300/J015V07N04_02