Yaz ayını çoktan atlattık şimdi sıra geldi kış ayını karşılamaya. Kimisi kış ayını büyük bir sevinçle karşılarken kimisi için koca bir girdaba dönüşebiliyor ve bununla birlikte hava değişikliği kişinin ruh halini tetikleyebiliyor. Özellikle sonbahar ve kış aylarında görülen bu depresyon çeşidi insanların büyük bir çoğunluğunu etkisi altına almış oluyor. Mevsimsel depresyon, kış depresyonu veya Mevsimsel Afektif Bozukluk/ Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu olarak da biliniyor. Peki, mevsimsel depresyon kimlerde görülür? Semptomları ve sebepleri nelerdir? Tedavi şekli nasıldır ? bir bakalım.
Mevsimsel depresyon çoğu zaman aynı dönemlerde başlar ve biter. İlkbahar ve yaz aylarında o kadar görülmese de bu depresyona maruz kalan vakalar da görülebilmektedir. Sonbaharın sonlarına doğru ve kış ayının başlangıcında başlar ve ilkbaharın güneşli günlerinden yaz ayının sonuna kadar semptomlarda azalma görülür. Araştırmalara göre mevsimsel depresyon toplumun %5’lik bir kısmında görüldüğü öne sürülmektedir. Mevsimsel depresyon her yaş kesiminden insanda görülebilmektedir genellikle ortalama 22 yaşında ortaya çıkabilir. Buna ek olarak, diğer tüm depresyon türlerinde olduğu gibi kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görüldüğü araştırmalarca kanıtlanmıştır. Eğer kişinin geçmişinde, ailesel yapısında, genetiğinde veya yaşadığı kötü bir deneyim varsa bu depresyon çeşidini yaşaması olağan olarak görülür (Nolen-Hoeksema & Susan 2014).
Hormonların Mevsimsel Depresyona Etkisi
Hormonların üzerimizdeki etkisinden bahsetmeden geçemeyiz. Bu durumda devreye Melatonin ve Serotonin hormonu giriyor. Melatonin, uykumuzu düzenleyen bir hormondur. Karanlık olduğu zamanlarda melatonin hormonu yükselir ve gün ışığı arttığı zamanlarda da azalmaya başlar. Melatonin yükselince enerjide azalma ve çoğunlukla uyuşukluk hissedilir. Vücut rahatlar ve uykuya meyilli hale gelinebilir. Serotonin ise halk arasında mutluluk hormonu olarak bilinir. Güneş ışınlarını gördüğümüz anda serotonin artışı yaşanır ve ruh halimizi keyiflendirmeyi sağlar. Kış aylarının yaklaşması ve günlerin kısalmasıyla serotonin miktarı da azalmış olur. Bundan sebeptir ki araştırmacılara göre, bu iki maddenin üzerimizde büyük bir etkisi olduğu kesin (Lam,& Levitan, 2000)
Mevsimsel Depresyonun Semptomları
Sonbahar-Kış aylarındaki semptomlar ile İlkbahar-Yaz döneminde görülen semptomlar birbirinden ayrılabiliyor. Örneğin, Kışa aylarında görülen semptomlar;
- Üzüntülü olma hali,
- Dünyaya karşı umutsuzluk ve karamsarlık,
- Çok fazla uyuma isteği
- Daha önce zevk alınan aktivitelerden zevk alamama,
- Cinsel isteksizlik,
- Sürekli yemek yeme isteği,
- Odaklanma ve konsantrasyon problemi,
- Sosyal hayatı en düşüğe indirgeme hali mevcut iken İlkbahar- Yaz aylarında ise kişinin semptomları;
- Cinsel isteklilikte artış,
- Anksiyete artışı,
- Agresif tavırlar,
- Insomnia (uykusuzluk) ya da Uyku ile ilgili diğer problemler,
- Kilo ve iştah kaybı olarak görülebilir (American Psychiatric Association , 2013).
Mevsimsel Depresyon Nasıl Tedavi Edilir?
Mevsimsel depreyon diğer depresyondan ayıran şey ise en az iki yıl üst üste ve mevsim içinde sadece birkaç ay sürmesidir. Diğer mevsimlerde görülmez. Mevsimsel Depresyon semptomları hafif, orta ve ağır olarak ele alınır. Günlük yaşamları sürdürmede zorluk yaşayan bireyler hafif derecede atlatırken, ağır geçiren vakalarda çoğunlukla madde bağımlılığı ve intihar düşüncesinde artış gözlemlenebilir (Beck, & Melinda , 2009)
İlaç tedavisi, psikoterapi ve ışık tedavisi adı verilen fototerapi ile tedavi edilebilir. Fototerapide kısaca gün ışınlarını taklit eden ışık kaynakları kullanılarak danışana destek sağlanılarak yapılır. Doğal güneş ışıkları gelesiye kadar da sürdürülür fakat doktorlara göre, fazlası göz hastalığı olan ve ışığa karşı duyarlı cildi olanlar için yan etkisi olabilir Semptomları hafif olan kişilere ise egzersiz, açık havada yürüyüşler önerilebilir.
Mevsimsel depresyonu önlemek için ise, hava bulutlu bile olsa dışarıda olmaya özen göstermenizde fayda var bununla birlikte perdelerinizi ve panjurlarınızı açıp içeriye biraz da olsa gün ışığı almayı sağlarsanız enerjinizin biraz olsun yükseldiğini hissedebilirsiniz. Az karbonhidratlı yiyeceklere yönelmeniz de size yardımcı olabilir. Bol bol gün ışığı alacağımız günler dilerim.
Referanslar:
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. pp. 123 154. ISBN 978-0-89042-555-8.
Beck, Melinda. (December 1, 2009) \"Bright Ideas for Treating the Winter Blues\". (Section title: \"Exercise outdoors\") The Wall Street Journal.
Nolen-Hoeksema, Susan (2014). Abnormal Psychology (6th ed.). New York, New York: McGraw-Hill Education. p. 179. ISBN 978-1-259-06072-4.
Lam RW, Levitan RD (November 2000). \"Pathophysiology of seasonal affective disorder: a review\". Journal of Psychiatry & Neuroscience. 25 (5): 469–80. PMC 1408021. PMID 11109298.
